Od 2022 roku - liczne zmiany w ZUS
Ustawodawca wprowadził szereg zmian do ustawy systemowej, emerytalnej i zasiłkowej. Część z nich już obowiązuje – od 18 września, a kolejne wejdą w życie 1 stycznia i 1 kwietnia 2022 r. oraz 1 stycznia 2023 r. Zmiany te mają różny charakter – od bardzo istotnych i korzystnych dla klientów ZUS po porządkowe.
Wybrane zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2022 r.:
- Uchylenie zasady, że nieterminowe opłacenie składek powoduje ustanie dobrowolnych ubezpieczeń.
Jest to bardzo korzystna zmiana dla ubezpieczonych (w szczególności osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym) – nie będą otrzymywali odmowy prawa do świadczenia z powodu stwierdzenia ustania ubezpieczenia chorobowego na skutek nieterminowego opłacania składek i nie będą musieli składać wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Ubezpieczony dobrowolnie będzie objęty ubezpieczeniami od dnia zgłoszenia do dnia wyrejestrowania.
Zatem osoby prowadzące działalność gospodarczą, osoby z nimi współpracujące oraz duchowni będą mogły ubiegać się o zasiłki również w przypadku opłacenia składek po terminie.
Ale uwaga: Jeżeli w dniu powstania prawa do zasiłku ZUS ustali, że osoba prowadząca działalność gospodarczą, osoba z nią współpracująca, osoba współpracująca z osobą korzystającą z ulgi na start, duchowny będący płatnikiem składek na własne ubezpieczenia ma zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, do czasu spłaty całości zadłużenia nie ma prawa do tego zasiłku.
Prawo do tych świadczeń ulegnie przedawnieniu, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.
- Zniesienie obowiązku przedłożenia odpisów krajowych aktów urodzenia dzieci przez osoby, które występują o świadczenia.
Zmiana bardzo korzystna dla klientów. Upraszcza procedury związane z przyznaniem rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego i zwalnia wnioskodawcę z obowiązku przedłożenia dokumentów, które ZUS może pozyskać we własnym zakresie. Skróci też czas załatwienia sprawy. Należy wciąż dostarczać zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka, jeżeli akt urodzenia dziecka nie jest sporządzony w rejestrze stanu cywilnego.
- ZUS będzie wypłacał zasiłki na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień – nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.
Ujednolicenie terminów wypłaty świadczeń krótko i długoterminowych. Świadczenia będą wypłacane w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.
Ze względu na to, że wypłata zasiłków osobom podlegającym dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jest uzależniona od spłacenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (art. 4 pkt 1 projektu – art. 2a ustawy zasiłkowej), termin wypłacenia zasiłku będzie uzależniony od spłacenia zadłużenia. Nie będzie dłuższy niż 60 dni od spłaty całości zadłużenia.
- Podstawa wymiaru zasiłku ma być ustalana na nowo, jeśli między okresami pobierania zasiłków wystąpi przerwa wynosząca co najmniej jeden miesiąc kalendarzowy.
Podstawa wymiaru zasiłku będzie ustalana na podstawie bieżącego wynagrodzenia pracownika. Wysokość świadczeń będzie więc zbliżona do wysokości aktualnych zarobków.
- Renta socjalna będzie podlegała takim samym zasadom co renty z tytułu niezdolności do pracy.
Zmiana jest bardzo korzystna dla klientów. Na zawieszenie renty socjalnej wpływ mają przychody w zasadzie z każdej pracy oraz kwoty zasiłków (m. in. chorobowego, macierzyńskiego opiekuńczego), a także tytułu umowy najmu czy dzierżawy.
Dla wielu rencistów, których renty socjalne były zawieszane z powodu kwoty przychodu, zmiana przepisów oznacza możliwość pobierania renty w pełnej lub zmniejszonej wysokości.
Klienci osiągający przychód z tytułów, które nie będą już brane pod uwagę będą mogli pobierać pełną rentę socjalną niezależnie od kwoty przychodu.
- Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu będzie wyższy – będzie wynosił 80% podstawy wymiaru.
- Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia (np. po rozwiązaniu umowy o pracę) będzie przysługiwał przez krótszy okres – do 91 dni.
Za okres niezdolności do pracy przypadający po ustaniu ubezpieczenia zasiłek chorobowy będzie przysługiwał nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą, występującej w czasie ciąży lub powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianych dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
- Ustawodawca rozszerzył krąg osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego i zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Ze świadczeń tych będą mogły korzystać osoby, które z przyczyn od siebie niezależnych (tj. śmierci pracodawcy) utraciły prawo do ubezpieczenia chorobowego i urodziły dziecko po ustaniu tego ubezpieczenia.
- Z uwagi, że egzekucja sądowa i administracyjna jest kosztowna i jej koszty obciążają dłużnika zwiększając jego zadłużenie, ZUS będzie mógł potrącać należności z tytułu składek z wypłacanych świadczeń. Pozwoli to zminimalizować koszty dochodzenia roszczeń. Takie potrącanie ZUS będzie mógł stosować do tych swoich dłużników, którzy jednocześnie są świadczeniobiorcami (emerytami, rencistami lub pobierają zasiłki z ubezpieczeń społecznych).
- Zniesione będą nieograniczone w czasie korekty dokumentów rozliczeniowych.
Przez 5 lat będzie można składać korekty dokumentów za styczeń 2022 r. i kolejne miesiące. Po tym terminie zmiany na koncie ubezpieczonego będą możliwe tylko na skutek wyroku sądu lub prawomocnej decyzji. Dokumenty rozliczeniowe korygujące za okresy od stycznia 1999 r. do grudnia 2021 r. będzie można złożyć do 1 stycznia 2024 r.
Efektem ma być wzrost stabilności zapisów na kontach, wzrost jakości danych przekazywanych w dokumentach do ZUS oraz zmniejszenie i ograniczenie liczby dokumentów błędnych składanych do ZUS.
Niektóre zmiany obowiązujące od 1 kwietnia 2022 r.:
- Od 1 kwietnia 2022 r. zmieni się forma zawiadomienia przez ZUS płatnika o wysokości obowiązującej go stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Zamiast informacji w formie papierowej płatnicy otrzymają ją w formie elektronicznej na Platformie Usług Elektronicznych ZUS.
Wybrane zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2023 r.:
- Każdy płatnik składek ma obowiązek założyć i utrzymywać profil informacyjny na PUE ZUS i przekazać Zakładowi swój adres elektroniczny.
W przypadku gdy płatnik składek nie dopełni tego obowiązku profil zostanie założony przez ZUS.
Zmiany ułatwią, przyspieszą i zmniejszą koszty korespondencji wymienianej z ZUS.
Więcej na: Liczne zmiany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - Aktualności - O ZUS - ZUS
Niżej przedstawiamy najważniejsze zmiany dla osób ubezpieczonych, płatników składek i świadczeniobiorców. Wszystkie zmiany zebraliśmy w tabeli "Zmiany do ustawy systemowej, emerytalnej, zasiłkowej i wypadkowej" (plik docx, 61 kb).