Nowy Polski Ład – zmiany w składce zdrowotnej

Zaprezentowane w Nowym Ładzie zmiany odnośnie składki zdrowotnej wzbudzają najwięcej kontrowersji. Przed nami prawdziwa rewolucja w zasadach opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, a jej skutki w szczególności dotyczą przedsiębiorców opłacających PIT.

Projekt Ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (część zmian w ramach Nowego Ładu), przekazany z końcem lipca 2021 roku do konsultacji społecznych, wprowadza istotne zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398, z późn. zm.6) (zwaną dalej: ustawa zdrowotną).

Wysokość składki - 9 procent od podstawy wymiaru pozostanie wprawdzie bez zmian, natomiast pracownicy jak i przedsiębiorcy zapłacą ją na równych zasadach, czyli od faktycznie uzyskanego dochodu. Projekt zmian zakłada bowiem, że podstawą wymiaru tej daniny będą rzeczywiste dochody przedsiębiorcy w miejsce stałej opłaty ryczałtowej. Dodatkowo planuje się zlikwidowanie możliwości odliczenia znacznej części obowiązkowej składki (7,75 proc.) od podatku.

Dla wszystkich przedsiębiorców oznacza to wzrost obowiązkowych kwot płaconych na Narodowy Fundusz Zdrowia. Twórcy zmian przeoczyli fakt, że składką zdrowotną objęli część dochodu stanowiącą podatek dochodowy. Podstawą oskładkowania objęli faktyczny dochód, ale przed opodatkowaniem , doprowadzając do sytuacji naliczania składki również od podatku dochodowego należnego od wykazanego dochodu.

W ramach zmian zwiększył się również krąg osób podlegających ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do Art. 66 ustawy zdrowotnej dodano pkt: „35a) osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie;”. Obecnie wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania nie były objęte ubezpieczeniem zdrowotnym. Dotyczy to przede wszystkim członków zarządu w spółkach kapitałowych. Ta forma wynagradzania członków zarządu jest dość popularna z uwagi na jej nie oskładkowanie.

Obecne zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne

Obecnie, zgodnie z ustawą zdrowotną, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. W myśl art. 27 b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.) składka ta podlega odliczeniu od podatku w 7,75% podstawy wymiaru. Stan ten dotyczy zarówno osób prowadzących działalność gospodarczą, jak i również tych będących pracownikami.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w 2021 r. dla:

osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
osób, które prowadzą działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów ustawy o ryczałcie, a także osób prowadzących działalność,
w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
osób, które korzystają z ulg w składkach na ubezpieczenia społeczne (ulga na start, preferencyjne składki, mały ZUS plus),
osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub korzystającymi z ulg,

stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 4 242,38 zł (75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2020 r. wyniosło 5 656,51 zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2021 r. nie może być zatem niższa od kwoty 381,81 zł (tj. 9% podstawy wymiaru składki).

Odliczanie od podatku.
Kwota składki opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami ustawy zdrowotnej, lub pobrana w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z tymi przepisami, podlega odliczeniu od podatku na zasadach określonych w art. 27b ustawy PIT. Odliczenie realizowane jest już na etapie obliczania zaliczek na podatek. Dotyczy to zarówno zaliczek obliczanych samodzielnie przez podatników, jak i pobieranych przez płatników, np. zakłady pracy, organy rentowe.
W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13 ustawy zdrowotnej, zgodnie z przepisami art. 79 i 81 ustawy zdrowotnej, jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez tego płatnika zgodnie z przepisami ustawy PIT, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.

Proponowane przez Nowy Ład, nowe zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne

Projekt zakłada, że podstawą wymiaru będą rzeczywiste dochody osiągane z prowadzonej działalności w miejsce stałej opłaty ryczałtowej.

Dochód będzie podstawą wymiary składki dla:

osób opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych według skali podatkowej (art. 27 ustawy PIT),
według 19% stawki podatku (art. 30c ustawy PIT),
i opłacających podatek dochodowy z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (art. 30ca ustawy PIT).

Dochód ten za rok kalendarzowy, będzie ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy PIT, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu tej ustawy, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie mogła być niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.

Tryb opłacania składki
W trakcie roku składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie wpłacana od dochodu ustalonego narastająco jako różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodów. Tak ustalony dochód będzie pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Dochód nie będzie pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Co przy braku dochodu?
Podstawa wymiaru składki za dany miesiąc nie będzie mogła być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.

Nowy obowiązek: roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne nastąpi po zakończeniu roku. W przypadku, gdy suma wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne przez ubezpieczonego będzie wyższa od rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalonej od rocznej podstawy, to ubezpieczonemu będzie przysługiwał zwrot kwoty stanowiącej różnicę między sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne a roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy. Zwrot będzie następował na wniosek ubezpieczonego.
Zakładając, że minimalna płaca wyniesie od 2022 r. 3 000,00 zł, roczna podstawa nie będzie mogła być niższa niż 36 tys. zł.
Co to oznacza w praktyce? W rzeczywistości przedsiębiorca o dochodzie do 36 tys. zł rocznie (bez dochodu, ze stratą) zapłaci po zmianie o 216,98 zł w skali roku więcej niż teraz.

Składka zdrowotna od ryczałtu
Osoby opłacające ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą opłacać miesięcznie składkę od przychodu. W tym przypadku składka będzie obliczana w wysokości 1/3 stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zastosowanej przy opodatkowaniu tych przychodów.

Karta podatkowa, osoby współpracujące
Dla pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą, w tym dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Nowe obowiązki informacyjne
Ubezpieczeni, przedsiębiorcy opodatkowani PIT, o którym mowa w art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej w proponowanym brzmieniu, będą zobowiązani do przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacji o zastosowanych formach opodatkowania, oraz dochodzie stanowiącym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, w terminie obowiązującym do złożenia dokumentów rozliczeniowych – do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie, albo do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych osób.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie uprawniony do kontroli prawidłowości i rzetelności danych przekazanych przez płatnika składek dotyczących formy opodatkowania oraz wysokości przychodu lub uzyskiwanego dochodu.
Przedsiębiorcy opodatkowani PIT, bądź ryczałtem , na żądanie ZUS będą musieli udokumentować obowiązującą ich formę opodatkowania oraz wysokość przychodu lub dochodu osiąganego z działalności stanowiącego podstawę wymiaru składki zdrowotnej. Powinni to zrobić w terminie 14 dni od doręczenia wezwania.
Z kolei pozostali przedsiębiorcy i osoby współpracujące będą musiały przekazywać do ZUS informację o zastosowanych formach opodatkowania w terminie obowiązującym do złożenia dokumentów rozliczeniowych, tj. do 10. dnia następnego miesiąca - dla osób opłacających składki wyłącznie za siebie, 15. dnia następnego miesiąca dla pozostałych osób.

Wróć do bloga